இலங்கையின் வடபகுதியில் அமைந்துள்ள யாழ்ப்பாணம் நகரத்தின் பெயர் வரலாற்றில் ஆழமான ரகசியங்களை கொண்டுள்ளது. ‘யாழ்ப்பாணம்’ என்ற பெயரின் தோற்றம் தொடர்பாக பல்வேறு வரலாற்று கதைகள் மற்றும் அறிக்கைகள் உலாவருகின்றன.
இசையின் நிலம்: ‘யாழ்’ என்பது ஒரு பாரம்பரிய தமிழ் இசைக் கருவியின் பெயராகும். ‘பாணம்’ என்பது ‘பாடுவது’ அல்லது ‘இசை’ என்பதைக் குறிக்கிறது. எனவே, ‘யாழ்ப்பாணம்’ என்றால் ‘யாழ் இசை கேட்கப்படும் இடம்’ என்று பொருள்படும். இந்த பெயர் 15ஆம் நூற்றாண்டிலிருந்தே உலாவருகிறது.
வரலாற்று கதைகள்: ஒரு பழமையான தாகவியல் கதையின் படி, யாழ்ப்பாணம் என்ற பெயர், யாழ் இசையைப் பேணிய ஒரு இசைக் கலைஞரால் ஏற்பட்டதாக கூறப்படுகிறது. அந்த இசைக் கலைஞர் யாழினியைச் சிறப்பாக வாசித்ததாகவும், அதன் காரணமாக அந்த இடம் ‘யாழ்ப்பாணம்’ என்று அழைக்கப்பட்டதாகவும் வரலாறு சொல்கிறது.
பல இசைக்கலைஞர்களின் தாயகம்: இந்தியச் செல்வர் பண்டிதர் யாழ் வாசித்ததின் மூலம் யாழ்ப்பாணம் என்ற பெயர் ஏற்பட்டதாக ஒரு தாகவியல் கூறுகிறது. இந்நகரம் இசைக்கலைஞர்களால் நிரம்பி, யாழ் வாசிப்பதற்குப் புகழ்பெற்ற இடமாக இருந்தது என்பது உண்மை.
இசை மற்றும் கலாச்சாரம்: இசை மற்றும் கலாச்சாரத்தில் முக்கியமான இடத்தைப் பெற்ற யாழ்ப்பாணம், தமிழ் இசை மரபுகளை பேணியதும், வளர்த்ததுமாகும்.
மொத்தத்தில், யாழ்ப்பாணம் என்ற பெயர் இசை, கலாச்சாரம் மற்றும் வரலாற்றின் முக்கியத்துவத்தை உணர்த்தும் வகையில் இருந்து வரலாறு மற்றும் மரபுகளின் அடிப்படையில் திகழ்கிறது.